O borówce

Trochę historii…

Owocami borówek ( L: Vaccinium ) obdarowana została cała ziemia. Na świecie znaleźć można około 400 ich gatunków; wśród nich rozmaite formy krzewinek, krzewów, a nawet tropikalne formy drzewiaste. Borówki należą do rodziny wrzosowatych (Ericaceae ) i zasiedlają tereny od koła podbiegunowego, Himalajów i Andów po równikową Nową Gwineę. Rodowód mają imponujący: borówkowe jagódki zapewne skubały dinozaury, bowiem ślady tych roślin znaleziono w pokładach geologicznych okresu kredowego (65 mln lat temu ).

O pochodzenie jagody amerykańskiej zwanej też borówką wysoką lub amerykańską ( L: Vaccinium corymbosum ), kuzynki leśnej czarnej jagody wciąż toczą się spory. Najbardziej prawdopodobne jest, że przywędrowała na tereny dzisiejszych Stanów Zjednoczonych z Ameryki Południowej poprzez Wyspy Karaibskie i piaszczyste wybrzeża Atlantyku. Ogałaca się bowiem na zimę, a według naukowców, wszystkie formy borówek zrzucające w klimacie umiarkowanym liście, pochodzą od ich drzewiastych form tropikalnych.

Sto lat uprawy borówki amerykańskiej. Borówkę wysoką wyselekcjonowano w USA na początku ubiegłego wieku. Prace hodowlane ruszyły jeszcze w XIX stuleciu, gdy wraz z uprzemysłowieniem i gwałtownym powiększaniem się miast, rosło zapotrzebowanie na zdrowe leśne owoce. Można więc twierdzić, że jako roślina sadownicza borówka wysoka obchodzi właśnie swoje setne urodziny. W 1909 r. odkryto – co dziś wydaje się oczywiste – że sukces w uprawie borówek związany jest z kwasowością podłoża. Potem przyszedł czas na wyselekcjonowanie form wielkoowocowych borówki amerykańskiej, nauczono się je rozmnażać z sadzonek i poznano tajniki zapylania. Prace hodowlane wciąż trwają i przynoszą stale nowe odmiany.

Borówka trafia do Polski

Plantacje borówki wysokiej rozrzucone są dziś po całym świecie. Znajdziemy je w Europie, Australii, Chile, Japonii i na Nowej Zelandii. Największym producentem tych jagód są oczywiście Stany Zjednoczone, gdzie używane są one także na przetwory. Europa traktuje borówkę wysoką jako owoc deserowy i spożywa głównie na surowo. Największymi jej amatorami są Niemcy, Holendrzy i Skandynawowie. Ale i my mamy się czym pochwalić.

Gdy w latach 70. XX w. nastąpił boom borówkowy, sprowadzono tę roślinę również do Polski. Prekursorem jej uprawy była katedra sadownictwa SGGW w Warszawie. Tu powstało pierwsze pole doświadczalne, gdzie testowano odmiany przydatne w warunkach naszego klimatu. Dziś mamy plantacje największe w Europie – aż 2 tys ha upraw! Eksportujemy owoce do wielu sąsiednich krajów. W 2004 r. zarejestrowano polską odmianę 'Bonifacy’. Jej autorem jest zespół pod kierunkiem dr. Kazimierza Pliszki, któremu słusznie należy się tytuł ojca polskiej borówki wysokiej .

 

Borówka amerykańska to lekarstwo  

Owoce borówki w światowym plebiscycie na owoc XXI w. zajęłyby prawdopodobnie pierwsze miejsce.    Ich zalety zdrowotne dla człowieka doby komputerów są ogromne. Po pierwsze są idealne dla wszystkich, którzy chcą zachować linię i młodość. Jagody są soczyste, wonne i słodkie a przy tym niskokaloryczne. Dzięki drobnym pesteczkom idealnie regulują trawienie, zawierają sporo wapnia, fosforu, kwas foliowy i wiele innych witamin. Głównym atutem borówki amerykańskiej są jednak fitoestrogeny, które niszczą zły cholesterol (LDL), a także antyoksydanty wyłapujące wolne rodniki. Jedzenie surowych owoców borówki to profilaktyka chorób cywilizacyjnych, arteriosklerozy i nowotworów. Nie koniec na tym. Antocjany odpowiedzialne za błękitny kolor borówek poprawiają mikrokrążenie w gałkach ocznych, zwielokrotniają przepływ krwi w siatkówce oka i polepszają widzenie. Preparaty z czarnych jagód to obowiązkowy suplement diety japońskich informatyków oraz amerykańskich pilotów. Na świecie prowadzone są też badania nad stworzeniem borówkowych kosmetyków odmładzających. Nic dziwnego, że borówkę często nazywamy owocem przyszłości.

Duuuży krzak

Plantacja borówki Amerykanskiej Dariusz Kolanus Łask MaurycaBorówka amerykańska to efektowny wysoki krzew (1,5-2 m) o wzniesionych, prostych pędach. Późną wiosną (maj, czerwiec) urody dodają mu białe zebrane w grona dzwoneczki kwiatów, a jesienią pięknie przebarwione na  czerwono liście. Rośliny owocują w zależności od odmiany od początku lipca do końca września. Jagody ulokowane na końcach pędów dojrzewają stopniowo i nietrudno je zbierać. Zrywa się je w kilka dni po całkowitym wybarwieniu. Świeże jagody pokryte są błękitnym nalotem. Zebrane można przechowywać w lodówce nawet przez… 10 tygodni! Można je również zamrażać.

Krzewy borówki amerykańskiej mają małe wymagania pokarmowe i nie chorują, a więc nie wymagają szczególnej opieki chemicznej. Są to więc jedne z nielicznych owoców, które można w Polsce uprawiać w sposób ekologiczny. W małej ogrodowej plantacji wystarczy ochrona naturalna i takież nawożenie. Nie jest to jednak roślina dla leniuchów.  By borówki dawały dużo owoców, potrzebują właściwej I systematycznej opieki . Ale trud zostanie sowicie nagrodzony.